„Dzieci z niepełnosprawnością, aby mogły czuć się w pełni wartościowe, muszą być przez nas zauważone” — podkreśla Anthony Lake, Dyrektor Generalny UNICEF. Często jednak niewiedza, jak się przy nich zachować, sprawia, że unikamy kontaktu. Zatem jak rozmawiać z dziećmi o niepełnosprawności, by oswajać je z tym tematem? Sprawdź nasze wskazówki!
Niepełnosprawność dziecka nie musi być tematem tabu
Niepełnosprawność dziecka jest dla niego często przeszkodą w zawieraniu relacji. Rówieśnicy nie rozumieją, z czym musi się mierzyć, i odczuwają lęk przed nieznanym. Ważnym zadaniem rodziców i nauczycieli jest więc oswajanie ich z tym tematem poprzez rozmowy. Kasia Łukasiewicz i Ania von Linden w opracowaniu „Pogaduchy o niepełnosprawności dla dzieci i rodziców” zachęcają, aby nie były to jednak pogadanki typu „teraz opowiem Ci o inności”, bo wówczas tę inność tworzymy. Sugerują, by podejść do tego na luzie oraz nie wywierać na sobie presji, by znać odpowiedź na każde pytanie dziecka dotyczące niepełnosprawności. „Jest duża szansa, że dzięki tej rozmowie Wasze dziecko przełamie lęk przed nieznanym i będzie umiało odnaleźć́ się̨ wspólnie ze swoim niepełnosprawnym rówieśnikiem. Warto o to zawalczyć́!” — apelują autorki opracowania.
Przeczytaj również: Jak rozmawiać z dziećmi o tolerancji? Zbiór najważniejszych zasad
Niepełnosprawność dziecka nie musi być przeszkodą w zawieraniu relacji
Jak rozmawiać z dziećmi, by ułatwić im tworzenie relacji z rówieśnikami dotkniętymi niepełnosprawnością? Kasia Łukasiewicz i Ania von Linden przygotowały 7 obszernych wskazówek. Na ich podstawie przygotowaliśmy listę podpowiedzi, w jaki sposób możesz zachęcić dziecko do kontaktów z osobami niepełnosprawnymi i w ten sposób oswoić je z tym niełatwym tematem.
- Bądź mądry! Z pomocą rodzica dowiedz się jak najwięcej o niepełnosprawności Twojego kolegi. Zawsze się z nim witaj, nawet jeśli nie odpowiada. Możesz się uśmiechnąć, podać rękę lub delikatnie jej dotknąć.
- Bądź cierpliwy! Jeśli jakieś zachowanie kolegi wyda Ci się dziwne, pamiętaj, że potrzebuje on trochę więcej czasu na zrobienie czegoś lub udzielenie odpowiedzi.
- Bądź otwarty! Choć Twój kolega porusza się np. na wózku, również możesz zaprosić go do wspólnego rzucania piłką lub innej aktywności. Tutaj nie liczy się wygrana, tylko dobra zabawa.
- Bądź wrażliwy! Dowiedz się, co lubi Twój kolega. Może dinozaury albo rysowanie? Porozmawiaj z nim na ten temat. Jeśli nie mówi, zapytaj jego rodzica i dobierzcie odpowiednią aktywność.
- Bądź odważny! Stań w obronie niepełnosprawnego kolegi, z którego ktoś się wyśmiewa. Możesz to zgłosić osobie dorosłej lub sam powiedzieć, że nie podoba Ci się takie zachowanie.
- Bądź sobą! Opowiadaj o sobie, co lubisz robić i czytać, jakie kochasz zwierzęta. Nawet jeśli Twój kolega nie mówi, zwracaj się bezpośrednio do niego, a nie do jego rodzica. Nikt nie lubi być pomijany.
- Bądźcie wspólnie dziećmi! Nie bój się śmiać razem z kolegą. Śmiech czasem znaczy więcej niż tysiąc słów.
Pomysł na dodatkową aktywność: Porozmawiaj z dzieckiem o powyższych wskazówkach. Zapytaj, czy któreś z nich wydają się trudne do wykonania. Następnie wydrukujcie je, oprawcie i umieśćcie w widocznym miejscu w domu lub w szkole.
Sprawdź także: Jak rozmawiać z dziećmi o śmierci? 10 praktycznych wskazówek
Książki o niepełnosprawności, które inspirują do rozmów
Jak rozmawiać z dziećmi w wieku wczesnoszkolnym o niepełnosprawności? Sięgnij po książki z serii „Czytam sobie” prezentujące inspirujące historie. Zaproponuj dziecku lekturę „Maurizio. Kot w okularach”, a następnie porozmawiajcie o wyglądzie różnych osób. Wytłumacz dziecku, że nie wszyscy wyglądają i zachowują się tak samo. Są osoby różniące się od nas, ale każda z nich zasługuje na szacunek i akceptację. Tytułowy kot Maurizio gwiazdor i wokalista pewnego zespołu odkrywa to dopiero wtedy, gdy sam przestaje być akceptowany i trafia do schroniska, w którym poznaje zwierzęta po przejściach.
W rozmowach z dzieckiem podkreślaj, że nie można śmiać się z kolegów pozornie słabszych od nas. Takich trudności doświadcza Bruno, główny bohater książki „Oko w oko z diplodokiem”. Chłopiec jest mały, słaby, a do tego nosi okulary z grubymi szkłami, dlatego nikt go nie lubi. Jednak podczas wycieczki do Gadolandu udowadnia, że pozory mylą i odwaga nie jest tylko domeną wysokich i silnych chłopców.
„Szkoła na Dobrej” to natomiast przykład książki o niepełnosprawności, w której przedstawiona jest budująca postawa rówieśników wobec inności. Nowy uczeń Tymek, chłopiec cierpiący na mizofonię, szybko zostaje zaakceptowany przez klasę. Jego ograniczenia stają się pretekstem do szczerych rozmów i szukania rozwiązań, które ułatwią mu funkcjonowanie w szkole.
Przykład uczennicy borykającej się z trudnościami przedstawiony jest też w książce „Zapiski szczęściarza”. To Samira, przyjaciółka głównego bohatera, która po wypadku ma kłopoty z pamięcią i wymaga opieki.
Pomysł na dodatkową aktywność: Na podstawie książki „Edison. O wielkim wynalazcy” porozmawiaj z dzieckiem o tym, że sukcesy w szkole nie świadczą o naszej wartości. Uczeń, który ma gorszą ocenę z matematyki, może wybić się w innej dziedzinie. Podobnie było z Edisonem, którego nauczyciele w szkole uznawali za nieuka. Udowodnił swoją wartość, nie przejmując się nieprzychylnymi opiniami.
To szkoła jest miejscem, w którym dzieci poznają najwięcej rówieśników i uczą się budować relacje. I to tam, z największym prawdopodobieństwem mogą spotkać koleżanki i kolegów z niepełnosprawnością. O takiej szkole opowiada książka „Pięknie się różnimy” z serii „Chcę wiedzieć! Akademia Mądrego Dziecka”. Twoje dziecko znajdzie tutaj między innymi bohaterów i bohaterki dotknięte niepełnosprawnością fizyczna i intelektualną. Dowie się, jak może je wspierać, lub, jeśli samo potrzebuje pomocy, jak o nią prosić.
Na kartach tej książki dzieci opowiadają też o swoich emocjach: o tym, że nie lubią, kiedy ktoś się na nich gapi, czy o tym, że jest im przykro, kiedy ludzie zamiast do nich, zwracają się do ich bliskich. Z tej uczącej tolerancji i otwartości lektury Twoje dziecko dowie się też, jak można rozpoznać osobę, której niepełnosprawność jest na pierwszy rzut oka niewidoczna.
Szczerze i niewymuszone rozmowy z dzieckiem, książki o niepełnosprawności dla dzieci oraz stwarzanie okazji do spotkań z różnymi osobami to świetny sposób na przełamywanie strachu dotyczącego inności. Dzięki temu stwarzasz warunki, by dzieci z niepełnosprawnościami były dostrzeżone przez swoich rówieśników, a co za tym idzie – mogły czuć się w pełni wartościowe.
Źródło: Pogaduchy o niepełnosprawności dla dzieci i rodziców