Motywacja dziecka do nauki potrafi błyskawicznie spaść już na początku roku. Jak temu zaradzić? W artykule przedstawiamy konkretne pomysły dla nauczycieli i rodziców oraz wyjaśniamy, dlaczego tak ważna jest wewnętrzna motywacja. Podsuwamy ciekawe książki z serii „Czytam sobie” wydawnictwa HarperCollins, które inspirują do samodzielnego zdobywania wiedzy.
Dlaczego motywacja dziecka do nauki tak szybko spada?
Na początek roku szkolnego większość uczniów edukacji wczesnoszkolnej czeka z niecierpliwością. Jednak ten zapał szybko mija, a wraz z nim chęć uczenia się. Jak potwierdzają eksperci, motywacja dziecka do nauki może też spadać wraz z wiekiem. Pierwszaki, mimo że często obawiają się nowych naukowych wyzwań, są dumne z tego, że idą do szkoły. Cieszą się, że wreszcie nauczą się pisać, czytać czy liczyć.
Dlaczego starsze dzieci nie są już podekscytowane szkolnymi wyzwaniami? Początkowy głód wiedzy łatwo może zagubić się w codziennej rutynie i coraz większej liczbie obowiązków. Nie pomagają też niepowodzenia i przykre doświadczenia, które spotykają przecież każdego. Gorsza ocena lub trudności w zrozumieniu jakiegoś zagadnienia mogą zniechęcić. Jak mimo przeciwności rozwijać motywację dziecka do nauki?
Ciekawość to pierwszy stopień do… motywacji!
Nauka w szkole bywa czasem monotonna. Powtarzające się zadania w zeszytach ćwiczeń, konieczność uczenia się na pamięć, treści nieadekwatne do zainteresowań dziecka. W takich okolicznościach motywacja dziecka spada. Zrób więc wszystko, by urozmaicić program edukacyjny, np. poprzez eksperymenty i projekty ekologiczne. Kiedy dziecko poczuje się jak prawdziwy naukowiec, nabierze zapału do nauki, a dodatkowo więcej zapamięta z danego zagadnienia.
Jak się za to zabrać? Możesz zacząć od wybranych książek z serii „Czytam sobie”, w których główni bohaterowie eksperymentują. Na dobry początek podsuń dziecku „Cuda z mleka. Pankracy i Tatarak na tropie bakterii”. W tym przypadku sfermentowane mleko pobudziło ciekawość głównego bohatera i uświadomiło mu, czym są bakterie. Ta książka wyjaśnia w klarowny sposób, co zaszło w butelce mleka i dlaczego.
Dobrym pomysłem na pokazanie procesów biologicznych będzie hodowanie roślin. Możecie pójść tropem książki „Fasola Eulalii” i założyć fasolowy ogródek na parapecie. Obserwacja rozwoju tej rośliny jest naprawdę emocjonująca. Kolejnym krokiem może być posadzenie w donicy pomidorów i codzienna opieka nad nimi. Rzeczywiste obserwacje wzrostu roślin, eksperymenty, dociekanie i projekty edukacyjne są znacznie ciekawsze niż czytanie suchych faktów z podręczników.
Przeczytaj również: Jak zachęcić dziecko do nauki czytania? 10 skutecznych sposobów
Praktyka jako najlepsza motywacja dziecka
Pokaż dzieciom, że to, czego uczą się w szkole, otacza je na co dzień, a nauka jest nieodłącznym elementem świata. Bez matematyki nie powstałby budynek szkolny czy osiedlowy blok. Niemożliwe byłyby też zakupy w sklepie. Dzięki językowi polskiemu możemy porozumiewać się, pisać pamiętniki, listy zakupów, a nawet książki.
To właśnie codzienne obserwacje prowadzą do największych naukowych odkryć. Gdyby Darwin nie przyglądał się uważnie ziębom i żółwiom, nie powstałaby teoria ewolucji. Dlaczego? Podsuń dziecku książkę „Darwin. Opowieść o naszej wielkiej rodzinie” i wspólnie poszukajcie odpowiedzi. Zwróć uwagę dziecka na fakt, że nauka to nie tylko szkoła, a wiedzę można zdobywać i utrwalać, uważnie obserwując codzienność.
Motywacja dziecka do nauki a autorytety
Czasem, by znaleźć motywację do działania, potrzebujemy świadomości, że komuś się udało i dzięki ciężkiej pracy zrobił coś wielkiego. Opowieści o ludziach, którzy swoje życie poświęcili, by rozwijać naukę, to świetna inspiracja. Zastanawiasz się, które książki z wydawnictwa HarperCollins mogą wspierać dziecięce pasje naukowe? W serii „Czytam sobie” jest ich całkiem sporo. Po pierwsze: „Droga do Nobla. Historia Marii Skłodowskiej-Curie” ukazująca naukowczynię też ze zwykłej perspektywy: jako osoby, która kochała koty i miała poczucie humoru.
Z kolei dzieci zniechęcone szkolnymi niepowodzeniami powinny zajrzeć do książki „Edison. O wielkim wynalazcy”. Czy wiedzieliście, że mały Tomasz był wyrzucony ze szkoły, a potem nie tylko opatentował żarówkę, ale wynalazł też papierki do cukierków?
Sprawdź także: Nigdy się nie poddawaj, czyli jak ćwiczyć wytrwałość u dziecka?
Co więcej, warto pokazać dziecku, że w życiu trzeba próbować równych zajęć. W szkole często zdarzają się przedmioty, które uważamy za niepotrzebne. A co, jeśli okażą się życiową pasją? Może tak być nie tylko z chemią czy fizyką, ale też muzyką i plastyką. Dziecku, które lubi rysować, zaprezentuj książkę „O Zofii, co zbierała kolory. O Zofii Stryjeńskiej”. Niech przekona się, że w dziedzinie plastyki też można wiele osiągnąć.
Wewnętrzna motywacja dziecka – zadanie dla rodzica
Przygotowanie ciekawych zajęć i książek to jedna strona medalu, ale warto pamiętać, że motywacja dziecka do nauki rozwija się już w wieku przedszkolnym pod wpływem postawy rodziców. Konsultantka edukacyjna Katarzyna Dołhun apeluje: „Jeśli […] chcesz wspierać swoje dziecko w nauce i pomóc mu uwolnić jego potencjał, wykaż się dużą otwartością, elastycznością, a także zrozumieniem dla potrzeb dziecka. […] Bądź uważny, nie zagłuszaj dziecka, nie narzucaj bezwzględnie swojego zdania, nie dawaj dziecku wciąż gotowych rozwiązań, nie pouczaj i nie karć. Pozwól dziecku na samodzielność w działaniu i analizowaniu, na wyciąganie swoich wniosków”.
Dzięki temu zbudujesz wewnętrzną motywację dziecka do nauki, która jest ważniejsza od motywacji zewnętrznej związanej np. z ocenami, nagrodami lub pochwałami. Badania pokazują, że dzieci mające wewnętrzną motywację:
- odnoszą większe sukcesy w szkole,
- pozytywnie oceniają swoje kompetencje,
- mają niski poziom lęków związanych ze szkołą.
Pamiętaj więc, że kluczową rolę w kształtowaniu takiej motywacji ma właśnie środowisko rodzinne.
Temat motywacji dziecka do nauki to też dobry pretekst, by przytoczyć słowa Bożeny Tołwińskiej z Uniwersytetu w Białymstoku, która podkreśla, że o sukcesie w życiu osobistym i zawodowym człowieka decyduje umiejętność uczenia się. Dlatego jako rodzice i nauczyciele musimy zadbać o to, by dziecko po prostu polubiło zdobywanie wiedzy. To zaprocentuje w przyszłości.
Źródła:
K. Dołhun, Jak się uczyć – uwolnij potencjał swojego dziecka, „Dzieci. Magazyn dla rodziców”, Nr 5 (10) 2019, s. 43–47.
B. Tołwińska, Motywacja dzieci do uczenia się (problemy dzieci, rola dorosłych)