Czy dzieci powinny korzystać z internetu?
Nasze dzieci dorastają w cyfrowym świecie i w otoczeniu technologii. Internet staje się dla nich głównym źródłem informacji, miejscem rozrywki i edukacji. Z dużym prawdopodobieństwem, niezależnie od tego, jaki zawód wybiorą w przyszłości, będą musiały znać podstawy programowania. Co więcej, muszą nauczyć się weryfikować treści, na które trafią w sieci i wiedzieć, jak bezpiecznie korzystać z internetu. Dlatego uważam, że zadaniem dorosłych nie jest odcinanie dzieci od wirtualnego świata. Musimy natomiast pomóc im zdobyć kompetencje medialne i zadbać o bezpieczeństwo dziecka w sieci.
Podobnego zdania jest psycholog Dorota Minta: „Nie odetniemy dzieci całkowicie od tabletów i wcale nie musimy”. – mówi – „Nie powinniśmy traktować mediów elektronicznych, jak demonów zła. Są świetne gry, aplikacje edukacyjne, które wspierają rozwój dziecka. Jednak to my sami musimy poświęcić czas, żeby zrozumieć, jak mądrze wykorzystywać technologię i przekazać tę wiedzę dzieciom. Dobrze, jeśli korzystamy z sieci wspólnie z dziećmi, tak, jak wspólnie oglądamy telewizję. Możemy razem poszukać informacji na interesujący dziecko temat, zagrać w grę, rozwiązać quiz, sprawdzić jak dojechać do babci. To ważne zwłaszcza na początku, przy pierwszych kontaktach dziecka z internetem”.
Przeczytaj również: Pierwszy telefon – jak przygotować dziecko do bezpiecznego korzystania ze smartfona?
Bezpieczeństwo dziecka w internecine – zadbaj o limity
Wytyczne Amerykańskiej Akademii Pediatrii (AAM) dla dzieci w wieku od 8 do 11 lat mówią, że czas spędzany przed ekranem nie powinien przekraczać 2 godzin dziennie. Jednocześnie z badań EU Kids Online 2022prowadzonych przez zespół prof. Jacka Pyżalskiego z UAM wynika, że większość dzieci w 19 krajach europejskich deklaruje używanie smartfonów codziennie lub prawie przez cały czas.
Dlaczego powinniśmy zadbać o to, żeby czas spędzony przed ekranem limitować? Czy ma to wpływ na bezpieczeństwo dzieci w sieci? „Zbyt długi kontakt z niebieskim światłem jest niebezpieczny dla niedojrzałego mózgu” – podkreśla Dorota Minta– „Może wpływać na jakość dziecięcego snu, powodować nadpobudliwość”. Czas spędzany z tabletem czy telefonem to też czas bez ruchu, a to bezpośrednio wpływa na ryzyko wystąpienia u dziecka otyłości.
Działaczka społeczna Michelle Enderson dodaje, że ustalenie limitów to ważny krok w dbaniu o bezpieczeństwo dzieci w sieci. Co więcej, chroni przed dostępem do zbyt wielu treści i pomaga zachować równowagę między życiem wirtualnym a realnym. Limity warto określać wspólnie z dziećmi, ustalając godziny dostępu, dozwolone strony, konsekwencje za łamanie zasad.
Następnie rodzic musi te zasady egzekwować, choć czasem może pójść na kompromis: „[…] nie traktuj zasad sztywno, szczególnie jeśli twoje dziecko interesuje się technologiami (rysuje, fotografuje, programuje) i stosuje w swoim hobby narzędzia cyfrowe lub umiejętnie wykorzystuje internet do nauki (programy edukacyjne, nauka języków)” – przekonuje edukatorka medialna Agnieszka Taper w przewodniku „Twoje dziecko w sieci”.
Jak sprawdzić, czy dziecko jest uzależnione od internetu?
Myślisz, że Twoje dziecko spędza za dużo czasu w internecie? Aby to zweryfikować, skorzystaj z podpowiedzi zespołu dr Sarah Domoff z Uniwersytetu w Michigan. Opisali oni 9 sygnałów ostrzegawczych, które mogą wskazywać na to, że dziecko zaczyna być uzależnione od mediów elektronicznych. Oto co powinno Cię zaniepokoić:
- Trudności w zakończeniu czasu spędzanego przed ekranem.
- Podenerwowanie, jeśli nie może korzystać z mediów elektronicznych.
- Chęć spędzania przed ekranem coraz dłuższego czasu.
- Bycie myślami tylko przy mediach elektronicznych.
- Oszukiwanie, żeby skorzystać z mediów elektronicznych.
- Kiedy dziecko ma gorszy moment, skorzystanie z tabletu, telefonu czy komputera jest jedyną rzeczą, która poprawia mu nastrój.
- Media elektroniczne wydają się jedyną rzeczą, która interesuje i motywuje dziecko.
- Sposób, w jaki dziecko korzysta z mediów elektronicznych, ma wpływ na życie rodziny.
- Sposób, w jaki dziecko korzysta z mediów elektronicznych, generuje problemy w rodzinie.
Kilka z tych sygnałów z pewnością zauważyli rodzice Matiego, bohatera książki „Złota Rybka” autorstwa Justyny Bednarek z poziomu 2 serii „Czytam sobie”. Mati wraz z siostrą Werką ma spędzić weekend nad Bugiem u babci Doroty. Chłopiec jest pewien, że będzie mógł cały czas grać w gry, ale tata się na to nie zgadza. Obrażony Mati nie chce budować z siostrą i babcią domku na drzewie ani grać w warcaby. Sam idzie na spacer nad staw i spotyka złotą rybkę, która zgadza się spełnić jego życzenie. Prosi więc o nowy telefon i zanurza się w wirtualnym świecie na cały dzień. Wieczorem zaczyna do niego docierać, jak wiele stracił. Ta książka to świetny punkt wyjścia do rozmowy z dziećmi o tym, jak wiele może je ominąć, jeśli cały czas będą spędzać przed ekranem.
Sprawdź także: Dziecko przed komputerem: jak oderwać dziecko od ekranu?
Bezpieczeństwo dziecka w internecie – wyzwanie współczesnych rodziców
Badanie EU Kids Online 2022 koncentrowało się na doświadczeniach dzieci w wieku 9–16 lat z cyberprzemocą, dostępem do szkodliwych treści, niewłaściwym wykorzystaniem danych, nadmiernym korzystaniem z internetu. Sprawdzano też, czy dzieci spotykają się z nieznajomymi osobami poznanymi w internecie.
Wnioski są niepokojące. W zależności od kraju od 7% do 45% europejskich dzieci stwierdziło, że w ciągu ostatniego roku, spotkało się w internecie z czymś, co im przeszkadzało lub irytowało. Zapytane o to, jak radziły sobie z takim doświadczeniem, mówiły, że poinformowały rodziców lub powiedziały przyjacielowi. Dzieci rzadko zwracają się o pomoc do nauczycieli lub specjalistów, których zadaniem jest im pomóc. Do tego od 10% do 25% młodych ludzi w różnych krajach twierdzi, że nigdy lub prawie nigdy nie otrzymuje porad dotyczących tego, jak powinno wyglądać bezpieczeństwo w internecie dla dzieci. Polskie dzieci najczęściej, w porównaniu z innymi krajami europejskimi, wskazują, że spotkały się online z mową nienawiści. Takie doświadczenia ma aż 48% z nich!
Zadaniem dorosłych jest rozmawianie z dzieckiem o tym, na co może być narażone w internecie, czyli o zadbanie o bezpieczeństwo dzieci w sieci. Musisz mieć świadomość, że nie zawsze będziesz obok, żeby zareagować w porę. Tak było w przypadku Mai, bohaterki książki Jarosława Kamińskiego, „Chrapka na apkę” z poziomu 1 serii „Czytam sobie”. Pewnego dnia dziewczynka znajduje telefon. Chce go szybko oddać, bo wie, że mama go szuka, ale zafascynowana, klika w jedną z ikonek i wpada do internetu.
Na początku świetnie się tam bawi. Poznaje swoje ulubione, wesołe emotikonki i uczy się nowych rzeczy. Po jakimś czasie jest jednak zmęczona i czuje się bardzo samotna i przytłoczona. Z pomocą rodziców Maja wraca do realnego świata. To cenna lekcja – internet ma wiele zalet pod warunkiem, że dziecko korzysta z niego pod okiem dorosłych.
Pamiętaj też, że bezpieczne dziecko w internecie, to dziecko, które jest wyedukowane medialnie. Cytowana już wcześniej Agnieszka Taper podkreśla, że na dobry początek musimy nauczyć młode pokolenie 4 podstawowych kompetencji.
1. Bezpieczna komunikacja
Przede wszystkim uczymy dziecko, jak i po co zachować prywatność w sieci, zabezpieczać dostęp do danych osobowych, ustawiać mocne hasła.
2. Odpowiedzialne korzystanie z portali społecznościowych
Nie pozwól dziecku na założenie konta na portalu społecznościowym, jeśli jego wiek nie spełnia wymaganego minimum w regulaminie danej platformy.
3. Świadomy odbiór i przetwarzanie informacji
Ucz dziecko, by sprawdzało daną informację na różnych stronach. Jeśli jest ona dostępna tylko pod jednym adresem, może to być fake news.
Zainspiruj się: Fikcja literacka – jak nauczyć dziecko odróżniać ją od faktów?
4. Mądre korzystanie z urządzeń cyfrowych
Jako rodzic powinieneś rozmawiać z dzieckiem o tym, jak wpływa technologia cyfrowa na zdrowie fizyczne i psychiczne.
Agnieszka Tabor wyjaśnia, że wraz z wiekiem aktywność dziecka w internecie wzrasta, dlatego edukacja medialna powinna się zmieniać: „Młodsze dziecko będziemy więc uczyć, że nie siedzimy przed telewizorem dłużej, niż trwają dwie krótkie bajki. […] dziecko w wieku wczesnoszkolnym – że nie odbieramy telefonów z nieznanych numerów i chronimy swoją prywatność w sieci, a starsze […] należy […] uczulić na konsekwencje publikowania różnych treści w Internecie”.
Bezpieczeństwo dziecka w internecie w dużej mierze zależy od postawy rodziców i opiekunów. Musimy nie tylko edukować nasze dzieci, ale również sami zdobywać nową wiedzę, by nadążyć za rozwojem technologii i nowymi powstającymi zjawiskami.
Emka Kowalska – dziennikarka, mama, obibooki.pl
Źródła
A. E. Taper, „Twoje dziecko w sieci. Przewodnik po cyfrowym świecie dla czasami zdezorientowanych rodziców”, Kraków 2021 M. Enderson, „Bezpieczeństwo Dzieci w Domu i Poza Nim: Wskazówki i Strategie”, 2023.