Rywalizacja wśród dzieci pojawia się w domu, w szkole, podczas zawodów sportowych i na podwórku. Dlatego ważnym zadaniem rodziców, nauczycieli oraz trenerów jest wspieranie najmłodszych w nauce radzenia sobie z emocjami, które w związku z nią się pojawiają. Jak to zrobić? Sprawdź, jak nauczyć dziecko zdrowiej rywalizacji i szacunku do rywala!
Rywalizacja dzieci – pozytywny i negatywny aspekt
Pedagożka dr Marta Majorczyk podkreśla w wielu wystąpieniach i wywiadach, że rywalizacja dzieci może mieć zarówno wymiar pozytywny, jak i negatywny. Ta pozytywna dotyczy przymiotów dziecka: talentów, wiedzy, cech, zdolności itp. Negatywna natomiast wynika z elementów zewnętrznych np. posiadania rzeczy, wyglądu zewnętrznego. Zadaniem rodziców jest osłabianie chęci konkurowania w tych elementach zewnętrznych.
Opiekunowie powinni też zdawać sobie sprawę z tego, że odpowiednio stymulowana zdrowa rywalizacja ma pozytywny wpływ na kształtowanie charakteru dziecka:
- przygotowuje dzieci do przyszłych sytuacji życiowych,
- pomaga uczyć się na błędach,
- poszerza strefę komfortu dziecka, czyli chęć podejmowania nowych wyzwań,
- rozwija umiejętności społeczne, takie jak współpraca czy empatia,
- uczy pracowitości,
- podnosi motywację.
Jeśli natomiast zostawisz dziecko samo z negatywnymi emocjami wynikającymi np.rywalizacji w szkole, mogą pojawić się kłopoty z pewnością siebie i samoakceptacją, konflikty rówieśnicze czy niepotrzebna presja.
Przeczytaj również: Jak nauczyć dziecko współpracy?
Zdrowa rywalizacja – 5 wskazówek dla rodziców
W takim razie, jak nauczyć dzieci zdrowej rywalizacji? Oto 5 elementów, o których powinien pamiętać każdy rodzic. Te wskazówki przydadzą się też trenerom oraz nauczycielom.
1. Wyjaśnij, na czym polega zdrowa rywalizacja
W rywalizacji nie chodzi o pokonanie kogoś, ale o wyznaczenie sobie celu i dążeniu do niego. Powtarzaj to często swojemu dziecku i wspólnie spróbujcie wyznaczyć cele w kontekście różnych wyzwań związanych z konkursami przedmiotowymi lub sportowym współzawodnictwem.
2. Podkreślaj, że nie tylko wygrana się liczy
Zadbaj o to, by Twoje dziecko nie tylko myślało o wygranej, ale było dumne z włożonego wysiłku, niezależnie od wyniku. Podkreślaj też, że kochasz je bezwarunkowo – nie za to, co osiąga, ale za to, jakie jest i jak pięknie walczy.
3. Pozwól dziecku na porażkę i wyciąganie wniosków
Porażka to doskonała okazja do nauki: sugeruje bowiem to, na czym jeszcze należy popracować. Naucz dziecko, by nie poddawało się mimo przeciwności, wyciągało wnioski i próbowało wiele razy. Taka umiejętność przyda mu się na całe życie. Bo zdrowa rywalizacja to akceptacja porażek bez umniejszania rywalom i własnym wysiłkom.
4. Omów wartości rodzinne lub klasowe w kontekście współzawodnictwa
Podkreślaj, jakie wartości są ważne w Waszej rodzinie: szacunek, zasady fair play, życzliwość dla innych i siebie nawzajem, współpraca. To przełoży się również na podejście do rywalizacji w szkole.
Sprawdź także: Jak wspierać dobre relacje między rodzeństwem?
5. Nie osądzaj i naucz tego dziecko
Osądzanie prowadzi do porównywania się, a to często jest przyczyną konkurowania w rzeczach zewnętrznych: kto jest ładniejszy, lepiej ubrany, ma więcej gadżetów. Unikaj oceniania innych, a zaszczepisz też takie podejście swojemu dziecku.
Pomysł na dodatkową aktywność: Dobrym ćwiczeniem przegrywania i wygrywania są planszówki. Zacznij od gier kooperacyjnych, w których wspólnie dążycie do celu. Dzięki temu dziecko oswoi się z tematem w łagodny sposób – wspólne przegrywanie nie jest aż tak bardzo bolesne.
Rywalizacja w szkole i poza nią – przykłady książek tematycznych
Amerykański pedagog Jim Trelease, który kładzie nacisk na wartość głośnego czytania w rozwoju dzieci i budowaniu z nimi relacji, podkreśla, że dobrze dobrane tematycznie książki mogą „przetrzeć szlaki do dyskusji na trudne tematy”, również te związane z rywalizacją dzieci.
Przygotowaliśmy dla Ciebie 5 tematów dotyczących bezpośrednio i pośrednio zdrowej rywalizacji u dzieci i dobraliśmy do nich odpowiednie tytuły książek z serii „Czytam sobie” wydawnictwa HarperCollins. Podsuń je swojemu dziecku do samodzielnego czytania, a następnie omówcie zaproponowane zagadnienia.
1. Nauka współpracy i zdrowej rywalizacji
Bohaterki książki „Otwieramy sklepik” Ela, Hela i Mela pokazują, jak można współpracować z rówieśnikami, by osiągać wspólne cele. Jednak mimo dobrej organizacji dziewczyny mają kłopoty. Czy sklepik chłopaków zagrozi ich biznesowi? A może plany pokrzyżuje im coś zgoła innego? Ta książka pokazuje, że czasem lepiej współpracować niż konkurować i nie zawsze wygrana zależy od nas.
2. Nawet gdy na początku idzie źle, uwierz w zwycięstwo
Gdyby piłkarz Robert Lewandowski nie wierzył w siebie, nigdy nie zdobyłby 5 goli w 9 minut. Pamiętny mecz opisany jest w książce „Lewy, gola!”, która będzie świetną bazą do rozmowy o tym, że nie warto się poddawać.
3. Zdrowa rywalizacja i determinacja
Jeśli kochasz jakąś dyscyplinę, w końcu osiągniesz w niej sukces. Udowadnia to Marysia, bohaterka książki „Dziadek do orzechów”. To zdeterminowana uczennica szkoły baletowej, która nie zazdrości, ale pomaga odtwórczyni głównej roli – mimo że sama również o niej marzy. Wspaniała postawa głównej bohaterki owocuje sukcesem.
4. Próbuj, zmieniaj, testuj – czyli jak odkryć swój talent
„Troll i zawody” to książka o tym, że warto próbować różnych dyscyplin sportowych. Podobnie, jak jej główny bohater troll Alojzy, który biega powoli, ale za to doskonale radzi sobie w skoku w dal. Opowieść ta pokazuje też, że rywalizacja dzieci może być pełna szacunku, wzajemnej zabawy i radości.
