jak-rozmawiac-z-dzieckiem-o-tolerancji

Kiedy zacząć rozmawiać z dziećmi o tolerancji? „Im szybciej, tym lepiej” – apelują psychologowie. Zatem już z kilkulatkami dyskutuj o tym, czym jest tolerancja dla dzieci, różnorodność, akceptacja i włączanie społeczne. Sprawdź, co jeszcze możesz zrobić, by zaszczepić w najmłodszych postawą szacunku dla różnorodności.

Tolerancja dla dzieci – zacznij od prostych przykładów

Dzieci bardzo szybko rozwijają się społecznie i same zauważają podobieństwa lub różnice wśród ludzi. Wszystko, co nowe i nieznane, zawsze je ciekawi, więc zadbaj o to, aby poznawały świat świadomie i bez stereotypów. Dr Aleksandra Piotrowska, psycholożka dziecięca, podkreśla, że o tolerancji z dziećmi warto rozmawiać na bazie prostych przykładów. Zwracać uwagę na różnice, ale wyjaśniać, że są to drobiazgi, bo wszyscy mamy podobne marzenia i obawy. Pomocne będą przykłady z bajek i opowiadań. Dzieciom w wieku wczesnoszkolnym podsuń książki o tolerancji do samodzielnego czytania, a następnie na ich podstawie porozmawiajcie o postawach bohaterów.

Na dobry początek lektura z poziomu 1 serii „Czytam sobie” pt. „Pudel na dyskotece”. Ta historia o dyskotekowym psie pokaże dziecku, że nawet jeśli pozornie się różnimy, zawsze jest coś, co może nas połączyć. Pudel jest szalonym psem, który lubi dobrą zabawę, ekscentryczny ubiór i brokat. Swoją radością życia uwielbia dzielić się z innymi. Nie podoba się to jednak kotu, który wszczyna bijatykę. Pudel postanawia się tym nie przejmować i mimo podrapanego nosa bawi się na dyskotece. Nieoczekiwanie pojawia się na niej także kot. Na szczęście skłócone zwierzęta łączy taniec, więc zabawa trwa w najlepsze.

okładka książki dla dzieci pudel na dyskotece

Pomysł na dodatkową aktywność: Po takiej lekturze warto porozmawiać z dzieckiem o tym, co poróżniło psa i kota, a co ich połączyło. Pomyślcie wspólnie, jakie różnice wśród ludzi można zauważyć na pierwszy rzut oka: inny kolor włosów, skóry, odmienny język, którym się posługują. Mniej oczywiste różnice to upodobania, zainteresowania, poglądy na różne sprawy czy religia. Spróbuj znaleźć przykłady takich osób w Waszym otoczeniu, w bajce czy filmie. Jeśli dziecko uświadomi sobie, że ktoś, kogo dobrze zna, jest inny od niego, będzie mu łatwo zrozumieć, że różnice nie mają dużego znaczenia.

Nieco starszym czytelnikom, np. z klasy drugiej i trzeciej szkoły podstawowej, zaproponuj książkę z tej samej serii pt. „Kolumb. Całkiem inna historia”. Głównym bohaterem opowieści jest mały Ignaś, który mieszka wraz ze swoim tatą w Ameryce. Pewnego dnia zaczyna poznawać historię podróżnika Krzysztofa Kolumba z różnych perspektyw. Ta książka to świetna baza do rozpoczęcia rozmowy o odmiennych kulturach oraz weryfikowaniu ogólnie przyjętych faktów.

okładka książki dla dzieci kolumb całkiem inna historia

Przeczytaj również: Jak nauczyć dziecko odróżniania faktów od fikcji?

Trudne pytania o tolerancję – tłumacz i oswajaj

Jeśli dziecko zauważy w otoczeniu kogoś odmiennego, z kim nie ma do czynienia na co dzień, np. osobę niewidomą z białą laską albo kogoś na wózku inwalidzkim – możliwe, że zareaguje głośnym pytaniem „dlaczego?”. Choć czasem możesz czuć się zawstydzony poruszaną kwestią, nie unikaj odpowiedzi. Pamiętaj, by nie strofować dziecka za niestosowne pytania. Reaguj w sposób spokojny, pozytywny, rzeczowy i nieoceniający. Przede wszystkim wytłumacz, dlaczego dana osoba potrzebuje wózka czy laski. Gdy dziecko to zrozumie, podobny widok w przyszłości nie będzie już wydawać mu się dziwny. Gdy Twoja pociecha pozna przyczynę takiego stanu rzeczy, zrozumie, że jest to naturalne rozwiązanie problemu: jeśli ktoś nie może chodzić, potrzebuje wózka, aby się poruszać.

Dziecko nie będzie reagowało zdziwieniem czy strachem na kogoś odmiennego, jeśli pozna różnice jak najwcześniej. Uświadamiaj więc najmłodszych i pokazuj im różnorodność świata. Rozmowy o innych krajach, kulturach i zwyczajach są niezwykle cenne w nauce tolerancji. Można przeprowadzać je na różne sposoby:

  • w czasie lekcji w szkole, wykorzystując podręcznikowe tematy,
  • oglądając programy podróżnicze,
  • czytając odpowiednie książki o tolerancji dla dzieci,
  • przeglądając atlas świata,
  • biorąc udział w wydarzeniach kulturalnych,
  • jedząc potrawy z różnych zakątków świata.

Podsuń dziecku do przeczytania książki z poziomu 2 serii „Czytam sobie” „Akiko  i Helenka” oraz „Akika i Helenka. Rewizyta”. Niech będą punktem wyjścia do rozmów o potrawach i zasadach etykiety w różnych kulturach.

Pomysł na dodatkową aktywność: Wyjaśnij dziecku, że temat tolerancji dotyczy nie tylko różnych kultur. Czasem zdarza się, że wykluczamy kogoś w klasie z powodu jego wyglądu. Niech ilustracją do tego tematu będzie książka „Oko w oko z diplodokiem”, której bohaterem jest mały Bruno. Dzieci nie lubią go z powodu grubych okularów i niewielkiej postury. Na bazie tej opowieści możesz przeprowadzić lekcję o tolerancji dla dzieci w najbliższym otoczeniu.

okładka "Oko w oko z diplodokiem"

Zainspiruj się: Jak rozmawiać z dziećmi o niepełnosprawności

Rodzic jako pierwszy nauczyciel tolerancji

O tolerancji dla dzieci nie warto rozmawiać, jeśli sam masz trudności z akceptacją różnorodności. Najpierw popracuj nad swoimi przekonaniami i postawami. Pamiętaj, że dzieci podpatrują dorosłych na każdym kroku i naśladują ich zachowania. Aby nauczyć dziecko tolerancji, musisz więc dawać dobry przykład. Pokazuj maluchowi, że różnice między ludźmi nie są tak istotne. Najważniejsze to poznać się wzajemnie bez przedwczesnego oceniania.

Sprawdź również: Jak rozmawiać z dziećmi o niepełnosprawności?

Pamiętaj, że nauka szacunku do różnorodności, rozwinie też wiele pozytywnych cech u dziecka, takich jak: empatia, ciekawość, cierpliwość i elastyczność. To też pierwszy krok do głębszego zrozumienia siebie i własnej indywidualności.

Źródła:

How to Talk to Kids About Tolerance, Acceptance, and Diversity

Tolerancja wśród dzieci – metody pracy