Rozwój empatii u dzieci przynosi korzyści nie tylko w wieku przedszkolnym i szkolnym, ale również na każdym innym etapie życia. Dlaczego życzliwość jest tak ważna w życiu? Jak rozwijać empatię u dzieci? Na te pytania znajdziesz odpowiedzi w poniższym artykule.
Rozwój empatii u dzieci — inwestycja na przyszłość
Empatia jest niezwykle cenną umiejętnością współodczuwania oraz rozpoznawania emocji u innych, która w znacznym stopniu ułatwia kontakt z ludźmi. Nie jest to cecha wrodzona, jednak empatii można się nauczyć. Dlatego na równi z rozwojem intelektualnym dziecka, warto rozwijać inteligencję emocjonalną, w tym umiejętność bycia empatycznym.
Maria Kaźmierczak z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego w jednym ze swoich tekstów przytacza badania, które potwierdzają pozytywny wpływ empatii na zachowanie uczniów. Dzieci empatyczne dobrze funkcjonują w szkole, ponieważ:
- lepiej współpracują z rówieśnikami,
- rzadziej przejawiają agresję,
- mają dobry kontaktz wychowawcą.
Korzyści płynące z bycia osobą empatyczną nie ograniczają się do wieku dziecięcego. Jeśli będziesz uczyć swoje dziecko życzliwości i empatii od najwcześniejszych lat, zaprocentuje to w przyszłości. Dorośli wykazujący wysoki poziom empatii:
- mają bardziej satysfakcjonujące relacje z ludźmi,
- odnoszą sukcesy w pracy,
- lepiej radzą sobie z rozwiązywaniem konfliktów,
- mają niższy poziom stresu.
Zatem empatia u dzieci to kompetencja równie przydatna w życiu, jak umiejętności twarde, na przykład znajomość języka obcego.
Jak nauczyć dziecko empatii?
Empatia u dzieciwykształca się pod wpływem odpowiednich postaw osób z najbliższego otoczenia. Jak więc rozwijać empatię u dzieci? Oto 10 praktycznych wskazówek, które warto stosować na co dzień.
- Praktykuj gesty życzliwości w najbliższym otoczeniu. Pamiętaj o używaniu słów grzecznościowych, dziękowaniu, życzeniach miłego dnia.
- Stosuj empatyczną komunikację, czyli wysłuchuj uważnie, akceptuj uczucia dziecka, nawet jeśli są dla Ciebie trudne, nazywaj je. Rodzice, którzy przestrzegają tych zasad, podświadomie zaszczepiają u dzieci podobny styl komunikacji.
- Stwarzaj warunki do praktykowania życzliwości i robienia dobrych uczynków np. odwiedźcie wspólnie samotną sąsiadkę, upieczcie ciasto na powitanie nowych mieszkańców, przygotujcie wspólnie zakładkę do książki dla babci.
- Podkreślaj, że dobrze jest brać pod uwagę opinię innych, na przykład planując zabawę lub aktywności na wspólne popołudnie.
- Włączaj dziecko w wykonywanie obowiązków domowych i pokaż, jak to pozytywnie wpływa na życie wszystkich osób z rodziny.
- Zachęcaj do czytania książek, których bohaterowie postępują w empatyczny sposób.
- Regularnie angażuj dziecko w akcje charytatywne. Dzięki temu nauczy się życzliwości, tolerancji i odpowiedzialności za drugiego człowieka.
- Pokaż, jak ważne jest dbania o zwierzęta i przyrodę wokół.
- Naucz swoje dziecko wdzięczności, by potrafiło doceniać to, co ma.
- Dawaj przykład. Traktuj z empatią zarówno bliskich, jak i obce osoby.
Przeczytaj również: Rozmowy o uczuciach – sposoby na rozwijanie wdzięczności u dzieci
Empatia u dzieci — przykład tematycznych książek HarperCollins
Choć na rozwój empatii u dzieci najbardziej wpływa postawa otoczenia, to lektura odpowiednio dobranych książek będzie świetnym uzupełnieniem i pretekstem do inspirujących rozmów.
Dzieciom, które są na początku przygody z czytaniem,zaproponuj książki z poziomu 1 lub 2 serii „Czytam sobie”. Na dobry początek sięgnij po „Bigos z Mamutka”. Tytułowy bohater to psotnik, a jego niesforna postawa męczy wielu mieszkańców lasu. Jednak gdy Mamutek wpada w tarapaty, zwierzęta ruszają mu z pomocą. To piękna opowieść o tym, że jesteśmy odpowiedzialni za drugiego człowieka i do każdego warto wyciągnąć pomocną dłoń.
Z kolei książka „Pudel na dyskotece” opowiada o nietypowym psie, który swoją odmiennością irytuje pewnego kota. Jednak mimo pozornych różnic, zwierzęta w końcu odnajdują wspólny język. Po lekturze tej książki porozmawiaj z dzieckiem o tym, jak ważna jest tolerancja wobec osób, które się od nas różnią.
Temat empatii u dzieci świetnie uzupełnia trylogia „Historie spod podłogi” zawierająca następujące tytuły: „Dom” (poziom 1), „Wyprawa” (poziom 2) i „Serce” (poziom 3). Przygody Kudełka, kłębka kurzu, i Grubelka świetnie ilustrują to, jak ważne w życiu jest docenianie codziennych radości i obecność bliskich osób.
Nieco starszym czytelnikom zaproponuj książki z serii „Czytam sobie” z poziomu trzeciego poruszające temat empatii u dzieci. „Szkoła na Dobrej” pokazuje empatyczną postawę uczniów wobec nowego kolegi, który cierpi na mizofonię. Aby ułatwić mu funkcjonowanie w szkole, koledzy wpadają na świetne pomysły. Ich postawa uwrażliwi Twoje dziecko na potrzeby rówieśników przeżywających różne trudności.
„Tajemnica zielonej butelki” to opowieść o dziewczynce, która znajduje list w tytułowej butelce i postanawia pomóc jego adresatowi — chłopcu mieszkającemu na drugim brzegu morza. Ta książka może być pretekstem do rozmów o potrzebujących dzieciach żyjących daleko od nas, którym warto pomagać, jeśli ma się możliwość. Opowiedz dziecku o satysfakcji płynącej z bezinteresownych gestów i daj przykład swoim zachowaniem.
Pomysł na dodatkową aktywność: Zachęć dziecko do samodzielnego przeczytania książki „Kto uratował jedno życie… Historia Ireny Sendlerowej”, która podczas II wojny światowej uratowała wiele osób. Na podstawie lektury porozmawiajcie o tym, kim jest autorytet i dlaczego warto mieć wzór do naśladowania.
Zainspiruj się: Jak rozmawiać z dzieckiem o różnych kulturach i pochodzeniu?
Empatia u dzieci jest ważną umiejętnością. To dzięki niej mogą spojrzeć na świat z różnych perspektyw, wczuć się w sytuacje innych i z łatwością nawiązywać relacje. Życzliwe i empatyczne dziecko jest po prostu szczęśliwsze. Pamiętaj, że tę cenną umiejętność można rozwijać. Sięgnij po nasze wskazówki i wprowadzaj je w życie każdego dnia.