Eksperci podkreślają, że akceptacja siebie pomaga w dzieciństwie, ale ma też wpływ na to, jak będziemy radzić sobie w dorosłym życiu. Z myślą o tym w serii „Czytam, bo lubię” HarperCollins pojawiła się książka „Formuła Elli”, która opisuje drogę tytułowej bohaterki do odkrycia własnej tożsamości i samoakceptacji. Przedstawiamy tę lekturę i pokazujemy, jak rodzice oraz nauczyciele mogą pomóc dzieciom wczesnoszkolnym w odnalezieniu „własnej formuły wyjątkowości”.
Akceptacja samego siebie w okresie edukacji wczesnoszkolnej
Dr Magdalena Wasylewicz zauważa, że nauka tego, jak zaakceptować siebie jest szczególnie ważna w przypadku dzieci w wieku 7–10 lat.
„Okres wczesnej edukacji zalicza się do najważniejszych etapów kształtowania samooceny jednostki. Uczeń w wieku wczesnoszkolnym buduje swoje poczucie wartości pod wpływem kilku środowisk społecznych. Obok tradycyjnych instytucji, w jakich się wychowuje, czyli szkoły i rodziny, istotną rolę odgrywają także koledzy i koleżanki oraz świat wirtualny, w którym we współczesnym świecie dzieci spędzają coraz więcej czasu”.
Na pierwszym miejscu jest rodzina, będąca głównym środowiskiem społecznym dziecka. W tym przypadku akceptacja siebie jest sumą: ciepła rodzicielskiego, atmosfery szacunku, jasnego stawiania granic i otwartości na innych. Kolejne ważne środowisko to szkoła oraz nauczyciele. Każde dziecko, niezależnie od talentów czy charakteru, musi otrzymać wsparcie w placówce, a dodatkowo: „obowiązkiem nauczyciela powinno być zapewnienie uczniom pomocy nad poznawaniem samych siebie”. Na atmosferę panującą w domu i szkole mają wpływ dorośli ludzie: rodzice, opiekunowie, nauczyciele, edukatorzy, dyrektorzy. To od ich wspierającej postawy zależy poziom samoakceptacji u dzieci.
Jak zaakceptować siebie? 5 wspierających zachowań dorosłych
Jak zatem stać się rodzicem lub nauczycielem na piątkę i właściwie wspierać samoakceptację dziecka? Oto pięć najważniejszych elementów, nad którymi warto popracować.
1. Szanuj emocje dziecka
Dzieci, szczególnie te wysoko wrażliwe, inaczej odbierają rzeczywistość. Terapeutka i psycholożka Agata Majewska przekonuje, by nie używać wobec nich, takich komunikatów, jak: „udajesz”, „wydziwiasz”, „za bardzo przeżywasz”, bo to ściąga w dół i akceptacja siebie jest utrudniona. Zaufaj dziecku. Pozwól mu mieć własne emocje i punkt widzenia, nawet jeśli Ty widzisz niektóre sprawy zupełnie inaczej.
2. Nie stwarzaj wygórowanych wymagań
Jeśli dorosły ma zbyt duże wymagania, akceptacja samego siebie przez dziecko może być zaburzona. To prowadzi też do lęku przed oceną, dysfunkcyjnego perfekcjonizmu i depresji. Oczekiwania dostosuj zawsze do wieku dziecka, jego zainteresowań, charakteru i talentów.
3. Unikaj porównywania i etykietowania
Psycholożka Erica Reischer zachęca do pracy nad wypowiadanymi komunikatami, by nie miały one znamion wartościujących etykiet.
„Spróbuj zmienić swój język, tak by przekazywać informację, że zachowanie dziecka nie jest jego tożsamością. Zamiast na przykład mówić: «On po prostu jest nieśmiały», możesz powiedzieć: «Pewnie czuje się teraz onieśmielony» […] Z tej małej zmiany sformułowania wynika, że nieśmiałość nie jest «trwałą» cechą, co daje dziecku większą swobodę innego zachowania kolejnym razem i w odmiennych sytuacjach”.
To też Cię zainteresuje: O tolerancji dla dzieci – jak rozmawiać z dziećmi na ten temat?
4. Doceniaj zaangażowanie dziecka
Chwal nie tylko efekt (np. dobrą ocenę), ale też wkładany wysiłek np. zapał do nauki, poprawę danego zachowania, postępy w opanowaniu jakiejś umiejętności.
5. Wierz w możliwości dziecka
Dzieci radzą sobie znaczenie lepiej, gdy w nie wierzymy. Dodawaj im skrzydeł poprzez zaangażowanie emocjonalne, życzliwość i bezinteresowną uwagę.
Ella – bohaterka, która uczy samoakceptacji i doceniania różnorodności
Nauka akceptacji siebie to długi proces, który możesz wspierać przez odpowiednią postawę i komunikaty, ale też podsuwanie dziecku wartościowych lektur oraz przykładów.
Do tematu samoakceptacji świetnie pasuje „Formuła Elli”, czyli nowość z serii „Czytam, bo lubię” skierowana do dzieci od 8. roku życia. Tę książkę nagrodzono w VI Konkursie Literackim im. Astrid Lindgren. Doceniło ją jury pod przewodnictwem prof. dr hab. Joanny Papuzińskiej – autorki kultowych książek dla dzieci i młodzieży, na których wychowały się całe pokolenia. Czy potrzeba lepszej rekomendacji?
Ella to bohaterka, którą pokochają współczesne dzieci. Niby zwyczajna dziewczyna, ale dzieją się wokół niej magiczne rzeczy. Niestety nie akceptują tego jej rówieśnicy. Ella czuje się inna, dziwna i ma problemy z samoakceptacją. Bliscy dorośli też są zagubieni i nie potrafią jej pomóc, a na dodatek mama Elli od dawna nie żyje. Na szczęście czeka na nią przygoda, dzięki której dotrze do innych światów, odkryje swoje magiczne korzenie i własną formułę wyjątkowości. Podróż do krainy niesamowitych postaci, takich jak elfy, smoki, krasnoludy, chochliki czy wróżki, pokaże jej, że normalność to kwestia przyzwyczajenia.
„[…] To, co dla istot stąd jest normalne, dla ludzi jest dziwne, a nawet przerażające. Ale to przecież jedynie kwestia przyzwyczajenia. Bo jeśli od dzieciństwa obcujesz z takimi rzeczami, […] to oznacza, że tak po prostu jest i tyle”.
Niestety u ludzi nie zawsze tak to działa: „U niektórych zamiast otwartości pojawia się chęć budowania murów albo choćby zakładania klapek na oczy. Wszystko po to, aby nie dopuścić do zaakceptowania innego spojrzenia na świat”.
Przeczytaj również: Jak rozmawiać z dzieckiem o różnych kulturach i pochodzeniu?
Książka „Formuła Elli” to skarbnica mądrych spostrzeżeń o samoakceptacji, różnorodności i tolerancji. Rekomendujemy ją zarówno do samodzielnego czytania, jak i wspólnej głośnej lektury z rodzicem – zwłaszcza w przypadku nieco młodszych dzieci.
Wychowując dzieci akceptujące siebie, wychowujesz przyszłych dorosłych, którzy będą szczęśliwi, tolerancyjni i otwarci na różnorodność. Warto o to zadbać już od najmłodszych lat!
Źródła:
M. Wasylewicz, Samoocena i samowiedza uczniów wczesnej edukacji w opinii nauczycieli
E. Reischer, Tak to robią wspaniali rodzice. 75 rad, jak wychować szczęśliwe dziecko, Warszawa 2017.
A. Majewska, Jak wspierać dzieci wysoko wrażliwe, Warszawa 2022, s. 232-234.